لیکا در کشاورزی

 از آنجا که گیاهان دارای جابه جایی فیزیکی نیستند بیش از سایر موجودات به مکان زندگی و تغییرات محیطی وابسته اند. با وجو این اولین موجوداتی که زندگی را در هر نقطه ای امکان پذیر می سازند گیاهان می باشند.

با افزایش جمعیت انسان ناچار به توسعه مکان زندگی خود و کم کردن محیط زیست گیاهان شد. به این ترتیب هر روز بهترین زمین های قابل کشت دنیا به طرح های عمرانی نظیر احداث راه ها و ساختمان ها اختصاص یافت. بر اساس برآوردی که در کالیفرنیا انجام شد به ازای هر هزار نفر افزایش جمعیت صد هکتار از خاک های کشاورزی حذف می شود. این رشد سریع سبب گردید که مساحت زمین به نفر (سرانه زمین) در شهر های بزرگ به شدت کاهش یابد و در بعضی از شهرها- چون تهران- این نسبت به قریب 2 متر مربع به هر نفر برسد.

این روند در اغلب شهرهای جهان سبب شد که انسان به فکر کشت گیاهان در فضاهای محدود خانه ها، همانند پشت  پنجره ها، تراس ها و ....افتند. وی با کسب تجربه شروع به بهره وری از مکان های بدون استفاده چون بام ها و کناره خیابان ها کرد و به این ترتیب نه تنها تا حدی هوای اطراف خویش را بهبود بخشید بلکه ظاهر طبیعت را هم کمی ترمیم نمود. این تغییر شرایط امکان پذیر نبود مگر با به کاربردن همان فن آوری پیشرفته ای که سبب تخریب طبیعت گردید.

در این راستا کشورهایی چون ایتالیا، سوئیس و ژاپن اقدام به توسعه و احداث باغچه ها و سبزیکاری ها در بام ها و ایجاد و گسترش گلخانه ها نمودند. گسترش این روش ها نیاز به محیط رشدی با شرایط زیر دارد:

الف- نگهدارنده گیاه باشد.

ب- تامین کننده نیازهای غذایی گیاه باشد

پ-آلوده کننده محیط زیست نباشد

ت- برای گیاه مضر نباشد

ث- از لحاظ وزنی سبک باشد تا به ساختمان  فشار نیاورد

ج- از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد

نیازهای گیاهان برای رشد

آب: آب فراوان ترین ماده روی زمین است و در عین حال کمبود آن مهمترین عامل محدودیت انجام فعالیت های کشاورزی می باشد. اهمیت آب در گیاه به دلیل خواص آب و نقش آن در فعالیت های زیر می باشد:

الف) آب حلال مهمی است و در جابه جایی مواد غذایی درگیاه و خاک، نقش ناقل مواد را  ایفا می کند.

ب) آب محیط فعل و انفعالات  شیمیایی است و در آنها شرکت می کند.

پ) در ثبات ساختمانی مولکول های بزرگ شرکت دارد

ت) نقش مهمی در تنظیم حرارت گیاه دارد.

مواد غذایی

الف- عناصر کم مصرف: عناصر کم مصرف ازجمله (Fe)، روی (Zn)، کلر (Cl)،‌منگنز(Mn)، مولیبدن(Mo)، برم(Br)، مس(Cu) به مقدار کم مورد نیاز گیاهان می باشد. این عناصر همیشه به اندازه کافی و برای حصول حداکثر رشد گیاه در خاک موجود نیستند. گاهی خاک فقط از نظر یک عنصر فقیر می باشد و زمانی نیز عنصر درخاک موجود است اما به شکل قابل استفاده گیاه نیست و بالاخره زمانی غلظت یک عنصر درخاک آنقدر زیاد است که موجب مسمومیت گیاه می شود. بعضی از این عناصر مانند جیوه (Hg)، سرب (Pb)، آلومینیوم (Al)، سلنیم (Se)، آرگون (Ar) نه تنها مورد نیاز گیاه نیستند بلکه برای انسان و گیاه مضر و سمی هستند.

ب- عناصر پر مصرف: این عناصر که شامل گوگرد(S)، منیزیم(Mg)، کلسیم(Ca)، پتاسیم(K)، فسفر(P)، نیتروژن(N)، اکسیژن (O)، هیدروژن (H) و کربن(C) می باشند از طریق هوا و یا آب جذب می شوند به مقدار زیاد مورد توجه گیاه می باشند عناصری چون فسفر،‌پتاسیم، کلسیم و منیزیم از فرسایش کانی های خاک و عناصر گوگرد (S)، فسفر (P) و نیتروژن (N) از تجزیه مواد آلی حاصل می شوند. مقداری ازت نیز از طریق تثبیت ازت هوا یا باکتری ها و تخلیه الکتریکی ابرها به صورت NO و N2O به خاک اضافه می شوند. در هوای مناطق صنعتی نیز عناصری مانند کادمیم (Cd)، فلوئور (F)، آرسینک (As)، سرب (Pb) و ترکیباتی مانند So2، NH3، NO3، N2O، NO و اسیدهای دیگر وجود دارندکه همراه با آب باران به خاک اضافه می شوند. پس مقدار این مواد در شرایط عادی قابل کنترل نیست و علایمی چون سوختن برگ ها، تغییر شکل ظاهری گیاه و ایجاد گل های کوچک در گیاه دیده می شود.

گازهای تنفسی

دو نوع گاز در فعالیت تنفسی نقش دارند که عبارتند از : اکسیژن (O2) و دی اکسید کربن (CO2)، گاز اکسیژن در تنفس از ریشه و اندام هوایی گیاه نقش مهمی دارد. دی اکسید کربن نیز برای انجام فتوسنتز موردنیاز است. این گازها در شرایط عادی درهوا به اندازه کافی وجود دارند. درشرایط زندگی شهری گازهای دیگر چون CO (مونواکسید کربن( و اکسیدهای سرب در فعالیت های سوخت و ساز (متابولیسم ) گیاه اختلال ایجاد می نمایند. مقدار این گازها

نور

نور از عوامل مهم سوخت و ساز گیاهان به شمار می رود و در تولید گلوسیدی، پروتیدی و لیپیدی سهم مهمی دارد. نور به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم در سایر اعمال حیاتی گیاه به ویژه رشد ونمو و تولید مثل آنها موثر است.

خاک زراعی

به لایه ای از سطح زمین که قادر به حمایت گیاه است و در نتیجه گیاه می تواند در آن خاک رشد کند خاک زراعی می گویند. خاک مخلوطی از مواد جامد (آلی و معدنی)، آب و گازها می باشد. خاک زراعی محیطی با فعالیت های حیاتی است و وظیفه آن تامین هوا و مواد غذایی مود نیاز گیاه، ذخیره آب و حمایت مکانیکی گیاه است.

مزایای لیکا نسبت به خاک

برخی از ویژگی های لیکا که آن را برای کاربرد در کشاورزی مناسب می سازد به شرح زیر است:

الف) دارای تخلخل زیاد می باشد

ب) به علت فرآوری درگرمای زیاد عاری از هر گونه آفت و بیماری می باشد درحالی که خاک های معمولی به علت احتمال وجود آفت و یا بیماری نیاز به ضد عفونی دارند که سمپاشی آن در سطح وسیع نیاز به هزینه بالایی دارد.

پ) به دلیل ثبات ساختمانی غیر قابل فشرده است. در حالی که سایر خاک ها از این نظر دارای مشکلات خاصی هستند. خاک های رسی فشرده می شوند و تهویه در آنها با اشکال مواجه می شود. خاک های ماسه ای نیز به مرور زمان ثبات ساختمانی خود را از دست می دهند و شسته می شوند.

ت) طول عمر و دوام آن زیاد است. این ویژگی در خاک های مصنوعی کمتر وجود دارد وحتی موادی مانند پنبه کوهی نیز پس از مدتی متلاشی می شود.

ث) دارای نفوذ پذیری زیاد و قابلیت بالای نگهداری آب است.

ج) به مرور زمان تحت اثر آبیاری و جذب املاح حاصلخیزتر می شود، در حالی که سایر خاک ها دراثراستفاده مستعمل می گردند.

چ) دارای وزن بسیارکمی است و در نتیجه حمل و نقل گلدان های حاوی گل آسانتر است همچنین در صورت استفاده از لیکا در باغچه های روی بام، فشار زیادی به بام وارد نمی شود.

ح) کار با لیکا بر خلاف خاک زراعی تمیز است

خ) به علت دارا بودن عمر مفید و طولانی می توان به مدت زیادی از آن استفاده کرد و نیازی به تعویض گلدان ندارد. همچنین به دلیل دوام زیاد آن و عدم فشردگی تهویه آن همواره به اندازه کافی است و می توان به مدت طولانی از آن در باغچه استفاده کرد. این امر سبب مقرون به صرفه بودن آن است.

د) چون از مواد طبیعی ساخته شده است برای محیط زیست ضرری ندارد.

 کاربرد لیکا در کشاورزی

نمونه های کاربرد لیکا در کشاورزی

درختکاری کنار خیابان ها ومعابر : همان گونه که گفته شد به علت آمد و شد سنگین در معابر و خیابان ها- به دلیل کاهش تهویه- رشد گیاه با مشکلاتی مواجه می شود. برای جلوگیری از این حالت ابتدا شیارهای دایره ای متصل به هم در اطراف گودال کاشت درخت ایجاد می گردد. شعاع این شیارها تا فاصله 5 تا 8 متری درخت است. عمق این شیارها 40 س م می باشد و با نسبت مساوی از دانه های درشت لیکا به قطر 10 تا 16 م م و خاک اطراف درخت پر می شوند. این روش یکی از مناسب ترین روش های ریشه زایی برای درختان می باشد. این ترکیب خاک علاوه بر اینکه ریشه زایی را تسهیل می کند، سبب تبادل مناسب گازهای تنفسی و همچنین نفوذ بهتر آب و مواد غذایی به داخل خاک می شود.

برای کاشت گیاه هم گودالی به ابعاد 1*1 متر و یا 2*2 متر تا عمق 80 سانتی متر حفر و با مخلوطی به نسبت مساوی از خاک و لیکا پر می شود.

خاک باید دارای 21% اکسیژن باشد تا ایجاد خفگی نکند. این حالت در خیابان ها ومعابر آسفالت کاری شده به علت ایجاد لایه غیر قابل نفوذ پدید می آید به گونه ای که درصد اکسیژن حتی به زیر 10% تنزل می یابد. این درحالی است که اکسیژن به مقدار کمتر از 12 تا 14 درصد سبب پژمردگی و پوسیدگی ریشه می شود. استفاده از لیکا علاوه بر رفع احتیاجات گیاهان سبب نفوذ آب به داخل خاک می شود که این عاملی برای جلوگیری از ایجاد روان شدن آب در سطح کوچه و معابر است.

استفاده از لیکا برای درختان کاشته شده:

بیشترین تجمع ریشه های مویین (ریشه هایی که عمل جذب آب و مواد غذایی را انجام می دهند) در اطراف آبچکان درخت – خصوصاً در محدوده سایه انداز تا کمی جلوتر از آبچکان- می باشد که تا حدود 25% و حداکثر تا 50 % شعاع سایه انداز درخت پراکنده اند. لازم به ذکر است که حداکثر تراکم ریشه ها در منطقه ای است که رطوبت دارد. در این محدوده به مرور زمان و دراثر چکه آب،‌ خاک فشرده می شود و د رنتیجه نفوذ ریشه ها کاهش می یابد. دراین صورت آب در پای درخت جاری خواهد شد و روانی آب سبب شسته شدن خاک می گردد. درصورت ثابت نگه داشتن قابلیت نفوذ خاک و همچنین تهویه کافی آن در عمق بیشتر،‌ می توان امکان نفوذ ریشه را به سطوح پایین تر فراهم آورد تا د راین صورت از مواد غذایی موجود در سطح پایین تر هم به نحومطلوب تری استفاده شود.

کاربرد نمک های ضد یخ در زمستان در خاک های با نفوذ پذیری کم- که در آنها ریشه ها در سطح تجمع می یابند مشکلات شدیدی به وجود می آورد. این نمک ها به علت نفوذ کم این خاک ها در سطح خاک باقی می مانند و تا زمانی که آبیاری انجام گیرد مشکلی ایجاد نمی کنند. ولی درموقع کم آبی وجود نمک زیاد در خاک سبب پسابیدن ریشه ها و پلاسمولیز شدن آن می شود. درصورت وجود نفوذپذیری کافی درخاک، این نمک ها به بخش های پایین تر نفوذ می کنند و از غلظت آن در واحد حجم خاک کاسته می شود. همچنین به علت نفوذ آب به اعماق بیشتر خاک، مقداری آب در بخش های پایین تر خاک ذخیره می شود که در زمان کم آبی توسط  ریشه های پایین جذب می شود و یا از طریق اثر لوله های مویین بالا می آید و مورد استفاده گیاه قرار می گیرد.

برای بالا بردن نفذ پذیری خاک این محدوده را باید تا عمق 80 س م حفر نمود و لوله زهکشی را به ارتفاع کمی بیش از 80 س م بطور عمودی در آن قرار داد (لوله زهکش باید کمی بالاتر از سطح خاک باشد). سپس اطراف آن را برای افزایش نفوذ آب و هوا به عمق لیکای دانه بندی شده پر کرد. لوله ای که به عنوان زهکش به طور عمودی در این محدوده قرار می گیرد دارای سوراخ های زیادی می باشد که تبادلات هوا و آب در آن به آسانی انجام گیرد. برای دانه بندی مناسب، ابتدا با اطراف لوله دانه های درشت و بعد با یک لایه از دانه های متوسط پر می شود و سپس بقیه نقاط خاکبرداری شده با مخلوط به نسبت مساوی لیکا و خاک زراعی پر می شود.

استفاده از لیکا در زمین های چمنی (پارک ها و زمین های ورزشی)

در این گونه مکان ها بر اثر رفت وآمد زیاد فاصله بین ذرات خاک به تدریج کم و خاک فشرده می شود. در اثر فشردگی خاک، گیاهان از دو راه آسیب می بینند:

الف)کمبود هوا که سبب فعالیت های غیر هوازی می شود

ب) دراثر نفوذ کم آب در این زمین ها،  استخرهای آبی در سطح زمین ایجاد می گردد که سبب از بین رفتن چمن های موجود در اثر پوسیدگی ریشه می شود و نیز تا زمان فروکش کردن آب، زمین را غیر قابل استفاده می سازد.

مسایل فوق وجود یک لایه رویی با ثبات ساختمانی و نفوذ پذیری بالا را اجباری می نمایند.

روش استفاده از لیکا در زمین های ورزشی  وچمن پارک ها:

در قشر زیرین از دانه لیکا به قطر 10 تا 16 م م و به ضخامت 10 س م به عنوان لایه زهکش استفاده می شود. پس از آن از مخلوطی از خاک باغچه و لیکا به نسبت 3 به 1 لیکای دانه ریز تا قطر 6 م م استفاده می شود. نتایج آزمایش ها نشان می دهد که این حالت بهترین ترکیب از لحاظ رشد ریشه و دوام آن می باشد. نفوذ آب در چنین ترکیبی بیشترین مقدار ممکن است.

گل کاری در پشت بام ها و جعبه های گلدانی:

با توجه به گسترش زندگی شهری و کم شدن زمین بشر به فکر استفاده از پشت بام ها و تراس ها برای کاشت گیاه افتاد. این کار سبب شد که بشر بتواند از فضا بهتر استفاده نماید و همچنین بر زیبایی محیط زندگی خود بیفزاید. برای پرورش گیاهان در این شرایط نیاز به بستر کشت مناسب می باشد. لیکا این عمل را به خوبی انجام می دهد و صداگیر خوبی نیز محسوب می‌شود. همچنین لیکا به دلیل امکان ذخیره رطوبت فاصله میان دو آبیاری را طولانی تر می کند و عاملی برای آسودگی خاطر در مسافرت  می باشد.

روش استفاده از لیکا در جعبه‌های گلدانی:

     ته گلدان را با قشری از دانه‌های درشت برای زهکشی پر می‌کنیم و بقیه گلدان را با مخلوطی از لیکا و خاک خوب زراعی به نسبت 1 به 3 پر می‌نماییم. کاربرد لیکا سبب بهبود تهویه، نفوذ آب و همچنین افزایش ذخیره آب می‌گردد. خاک خوب زراعی هم مواد غذایی را برای رشد گیاه در اختیار آن قرار می‌‌‌دهد.

     استفاده از لیکا درباغچه‌های پشت بام: پشت بام‌ها فضاهای بازی هستند که عموماً از آن ها استفاده نمی‌شود. امروزه با استفاده از لیکا می‌توان این فضاهای بدون استفاده را برای بهبود شرایط فضای سبز مورد استفاده قرار داد.

یک باغ پشت بامی باید دارای شرایط زیر باشد:

1- داشتن شیب مناسب برای خروج هرز آب: در ساختمان هایی که برای خروج آب باران شیب بندی انجام شده است، نیاز به شیب اضافی نیست.

2- عایق بودن در مقابل نفوذ آب و هم چنین غیرقابل نفوذ بودن در برابر نفوذ ریشه.

3- لایه زهکش باغچه‌های موجود در پشت بام؛ پاسیو و جعبه گلدانی به علت نداشتن ارتباط با زمین، نسبت به خشکی حساس‌تر می‌باشند. چراکه نه تنها با منبع آب موجود در زمین ارتباط ندارند، بلکه در معرض جریان باد، آفتاب و هوای گرم نیز می‌باشند.

     در این حالت به بستری نیاز داریم که علاوه بر دفع آب اضافی، بتواند مقداری آب نیز در خود نگه دارد. در واقع آب مازاد بر ظرفیت خاک، به بخش پایین نفوذ می‌کند و مقداری از طریق لایه زهکش دفع می‌شود و مقداری هم در این لایه باقی می‌ماند تا در شرایط کم آبی به روش مویینگی در دسترس ریشه گیاه قرار گیرد. بهترین حالت برای یک باغچه در پشت بام این است که سطح آب در قشر زهکش پایدار بماند. این کار را می‌توان با قرار دادن یک شیر آب و یا یک شناور خودکار تأمین کرد. ضخامت لایه زهکش بستگی به گیاه دارد ولی در حالت عمومی یک لایه 3 سانتیمتری برابر تأمین زهکشی کافی است.

4- صفحه فیلتر: صفحه‌ای است که در بالای لایه زهکش قرار دارد و اجازه تبادل آب در جهت بالا و پایین را می‌دهد، ولی از خروج املاح جلوگیری می‌کند.

استفاده از لیکا برای گیاهان تازه خریداری شده:

     اکثر گیاهانی که از گلفروشی‌ها خریداری شده‌اند دارای خاک مستعمل می‌باشند و پس از مدتی به علت آبیاری مداوم دچار کمبود اکسیژن می‌شوند. این امر موجب ریزش برگ در گیاهان زینتی می‌گردد. بنابراین با جایگزینی لیکا با خاک این گلدان‌ها، می‌توان مشکل تهویه را حل کرد. مقدار لیکای مصرفی و همچنین روش عمل همانند کاشت گل در گلدان و باغچه‌های پشت بام است.

استفاده از لیکا در قلمه‌زنی و ریشه‌زایی:

    خاک مناسب قلمه‌زنی باید دارای تخلخل زیاد باشد، به طوری که آب ماندگی در خاک به وجود نیاید. آب ماندگی در پای قلمه پوسیدگی ایجاد می‌نماید.

     برای حل این مشکل تا حد امکان از ماسه استفاده می‌نمایند. استفاده از ماسه مانع ازآب ماندگی در پای قلمه‌ها می‌شود و همچنین سبب تهویه مناسب می‌گردد. استفاده از ماسه دو مشکل اساسی دارد:

     اول، سرعت نفوذ آب در ماسه زیاد است و در صورت زیاد شدن فاصله دو آبیاری، قلمه‌ها با مشکل کم آبی مواجه می‌شوند.

     دوم، امکان وجود بیماری‌ها و آفات به صورت نهفته در ماسه‌ها وجود دارد. این آفات در شرایط مساعد گلخانه و تحت آبیاری و رطوبت کافی شروع به فعالیت می‌نماید و سبب از بین رفتن قلمستان می‌گردند. در حالی که لیکا ضمن دارا بودن  ویژگی‌های  مهم ماسه- تهویه  و زهکشی مناسب- به دلیل حرارت دیدن تا دمای c11000، عاری از هرگوه بیماری و آفت می‌باشد و هم چنین  قابلیت نگهداری آب در آن زیاد است.

حفاظت از ریشه در هنگام تعویض گلدان:

     چنانچه خاک گلدان به موقع تعویض نشود، گیاه زرد و ضعیف می‌گردد. معمولاً زمان تعویض گلدان را می‌توان به آسانی تشخیص داد. در این زمان ریشه‌ها در اطراف جدار گلدان‌ها تجمع می‌کنند و توده متراکمی را تشکیل می‌دهند. اگر خاک در هنگام تعویض گلدان سفت باشد، تعویض موجب آسیب دیدگی ریشه‌ها می‌شود. همچنین جداکردن گل از گلدان نیز مشکل خواهد بود. اما در صورت استفاده از لیکا- که دارای خلل و فرج کافی جهت ریشه‌زایی می‌باشد- با قطع آبیاری به مدت دو تا سه روز و کم کردن رطوبت خاک، با برگرداندن گلدان مقداری از خاک و لیکا که به ریشه پیوسته‌اند از بقیه خاک جدا و گیاه با ریشه سالم از گلدان و بقیه خاک اضافی جدا می‌شود. بعد از جداکردن گل از گلدان، ابتدا ته گلدان را با مخلوط دانه‌های ریز و خاک زراعی به نسبت پر می‌کنیم. قبل از گذاردن در جاگلدانی، آن را به طور کامل آبیاری می‌نماییم. یک ساعت پس از آبیاری، آب‌های اضافی در جاگلدانی جمع می‌شود. آبیاری بعدی باید کمی دیرتر- در زمانی که خاک گلدان کمی خشک شده باشد- انجام گردد. این حالت برای بسیاری از گل‌ها و گیاهان زینتی مطلوب است.

برای تهیه این محصولات با شماره های زیر تماس بگیرید:

تلفن همراه: 09158262050

 تلفن ثابت: 05138467737